Loža br. 5 - "Nemanja" - Or. Niš
PRAVA I POTPUNA SLOBODNOZIDARSKA LOŽA ”NEMANJA” OSNOVANA NA ORIJENTU NIŠ
Prvi niški masoni bili su ujedno i osnivači lože “Nemanja”, do sada jedine niške lože. Kada su 11. juna 1891. godine u Beogradsku ložu “Pobratim” primljeni g. Atila Okoličanji, apotekar i g. Karlo Materni, profesor, obojica iz Niša, kao i g. Pera Aranđelović, trgovac iz Pirota, stekli su se neophodni uslovi za osnivanje “Nemanje”.
Već 9. marta 1892. godine u cilju osnivanja nove slobodnozidarske lože odobren je otpust slobodnim zidarima iz Niša i okoline, koji su bili članovi lože “Pobratim”: Atili Okoličanjiju, Karlu Maternom, Lazaru Petroviću, Peri Aranđeloviću, Stevanu Sremcu i Kosti Tasiću. Pomenutoj braćí pridružiće se br. Đorđe S. Nešić iz lože ”Sloga, rad i postojanstvo”, kao i izvesni Nekocić, član uspavane lože u Turnu Severinu (Rumunija).
Ovi ljudi predstavljali su i prvo starešinstvo lože “Nemanja”. Kao čovek sa najviše iskustva, od velikog ugleda i poverenja, kako braće tako i profane sredine, za prvog Starešinu izabran je br. Đorđe S. Nešić, trgovac. On je na radu lože “Pobratim“ 13. aprila 1892. godine saopštio da će “u Nišu o Duhovima biti osnovana loža “. Tako je i bilo. Iz niške dnevne štampe tog vremena saznajemo da je loža “Nemanja” osnovana na drugi dan Duhova 1892.g., kao i da su otvaranju prisustvovale brojne javne ličnosti. Sam događaj nije prošao nezapaženo u konzervativnoj sredini, kao što je u tom trenutku bio Niš. Najčešći i najneosnovaniji napadi usmereni ka loži “Nemanja” bili si uslovljeni činjenicom da se loža “Nemanja” nalazila pod zaštitom Velike Lože Ugarske, kao i da je peštanska loža “Demokratija” 11. maja 1892. godine čestitala loži “Pobratim” osnivanje lože ”Nemanje”, što je od strane protivnika protumačeno kao dokaz za antisrpsko delovanje niške lože. Tek na intervenciju ministra policije Kraljevine Srbije prestali su javni napadi na rad “Nemanje”.
Nije poznata dalja sudbina lože “Nemanja” posle 1921. godine. Srbija je iz dva balkanska i Prvog svetskog rata izašla razrušena skoro do temelja, prepolovljenog stanovništva, pa se smatra da nije bilo uslova za obnavljanje rada lože “Nemanja”. Uslova za obnavljanje rada “Nemanje” nije moglo biti ni u periodu 1940-1990. usled dominacije različitih političkih opcija koje nisu podržavale otvaranje slobodnozidarskih radionica. Tek 2004. godine je pokrenuta inicijativa da se obnovi rad lože “Nemanja” pod okriljem Velike Nacionalne Lože Srbije i Crne Gore. Kao i kod osnivanja lože, tako je i kod obnavljanja “Nemanje” najveći broj braće pripadao loži ”Pobratim” (Z. B, M. Đ, D. P, N. O, Z. S, D. A, D. N, M. S, G. R, LJ. M), dok je iz beogradske lože “Sloboda” među osnivačima bio i G. O. Svetlost je uneta u “Nemanju” 12. novembra 2004. godine i tom činu prisustvovali su iz Velike Nacionalne Lože Srbije i Crne Gore Veliki Majstor br. D.M., Veliki Sekretar br. B. Ž., starešine beogradskih loža ‘’Sloboda’’ br. B. N. i ‘’Istina’’ br. M. R..Loža, kao i mnogobrojna braća iz beogradskih loža. “Nemanja“je trenutno najveća loža sa preko pedeset članova, koja radi pod zaštitom Velike Nacionalne Lože Srbije (VNLS), sa aktivnim učećem u radu VNLS, Saveznom Veću i diskretnim delovanjem svojih članova na kulturnom i humanitarnom planu.
